ความเครียดส่งผลต่อฮอร์โมน
เมื่อร่างกายเผชิญกับความเครียด จะมีการหลั่งฮอร์โมนที่เรียกว่า “คอร์ติซอล” (Cortisol) ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ร่างกายหลั่งออกมาในภาวะฉุกเฉิน เช่น เมื่อต้องเอาตัวรอดหรือเจอสถานการณ์ตึงเครียด ฮอร์โมนนี้มีหน้าที่กระตุ้นการเผาผลาญกลูโคส เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด และสั่งให้ร่างกายเก็บพลังงานไว้ในรูปของไขมันเพื่อความอยู่รอดในระยะยาว นี่คือกลไกตามธรรมชาติของมนุษย์ยุคดึกดำบรรพ์ แต่ในยุคปัจจุบันที่ความเครียดเกิดจากออฟฟิศ รถติด หรือความกดดันในชีวิตประจำวัน ร่างกายยังคงตอบสนองแบบเดิม ซึ่งส่งผลให้ร่างกายสะสมไขมันเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในบริเวณหน้าท้อง นอกจากนี้
ความเครียดส่งผลต่อพฤติกรรมการกิน
ความเครียดยังส่งผลต่อ “พฤติกรรมการกิน” โดยตรง หลายคนเมื่อเครียดจะรู้สึกอยากกินของหวาน ของทอด หรืออาหารที่ให้พลังงานสูง ซึ่งเป็นผลมาจากสมองหลั่งสารโดปามีน (Dopamine) และเซโรโทนิน (Serotonin) เพื่อตอบสนองความสุขชั่วคราว อาหารจึงกลายเป็นเครื่องมือบรรเทาความเครียดในช่วงเวลาสั้น ๆ ซึ่งหากเป็นบ่อยครั้ง ก็จะกลายเป็นนิสัย และนำไปสู่การสะสมไขมันอย่างต่อเนื่องโดยไม่รู้ตัว
ความเครียดส่งผลต่อการนอน
นอกจากเรื่องฮอร์โมนและพฤติกรรมการกินแล้ว ความเครียดยังส่งผลต่อ “คุณภาพการนอนหลับ” ซึ่งเกี่ยวข้องโดยตรงกับน้ำหนักตัว เมื่อร่างกายพักผ่อนไม่เพียงพอ ฮอร์โมนที่ควบคุมความหิวและความอิ่มจะเสียสมดุล ฮอร์โมน “เกรลิน” ที่กระตุ้นความหิวจะเพิ่มขึ้น ขณะที่ “เลปติน” ที่ควบคุมความอิ่มจะลดลง ทำให้รู้สึกหิวบ่อยขึ้น โดยเฉพาะอยากของหวานหรือของแป้งมากกว่าปกติ อีกทั้งการนอนไม่พอยังทำให้ร่างกายฟื้นตัวช้า อ่อนล้า และลดประสิทธิภาพการเผาผลาญในแต่ละวันลงไปอีกขั้น
เมื่อพิจารณารวมกันทั้งด้านฮอร์โมน พฤติกรรม และการพักผ่อน จะพบว่าความเครียดไม่เพียงแค่ส่งผลต่อจิตใจ แต่สามารถทำให้ “น้ำหนักเพิ่มขึ้น” ได้จริง และในหลายกรณีเป็นการเพิ่มแบบไม่รู้ตัวเลยด้วยซ้ำ ความพยายามในการควบคุมอาหารหรือออกกำลังกายอาจไม่ได้ผลเต็มที่หากไม่จัดการกับต้นตออย่าง “ความเครียด” ที่ซ่อนอยู่ แนวทางในการรับมือกับปัญหานี้ไม่จำเป็นต้องซับซ้อน เริ่มต้นได้จากการ ดูแลสุขภาพจิตใจ เช่น การฝึกหายใจลึก ๆ การทำสมาธิ โยคะ หรือแม้แต่การเดินเล่นในธรรมชาติ การแบ่งเวลาให้ตัวเองพักผ่อนอย่างเพียงพอ และนอนให้มีคุณภาพทุกคืน คือจุดเริ่มต้นสำคัญในการฟื้นฟูสมดุลของฮอร์โมน นอกจากนี้ การเลือกอาหารที่ดีต่อสุขภาพ และออกกำลังกายแม้เพียงเล็กน้อยเป็นประจำ ก็จะช่วยลดระดับคอร์ติซอลในระยะยาวได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ความเครียดคือปัจจัยที่ซับซ้อนและทรงพลังมากกว่าที่คิด เพราะมันไม่เพียงทำให้รู้สึกไม่สบายใจ แต่ยังส่งผลให้ ร่างกายสะสมไขมัน หิวบ่อย นอนหลับไม่ดี และเผาผลาญพลังงานลดลง หากคุณกำลังพยายามลดน้ำหนักอยู่ แต่ยังรู้สึกว่าไปไม่ถึงเป้าหมาย ลองหันกลับมาสังเกตดูว่า…วันนี้คุณเครียดเกินไปหรือเปล่า?
