ภูมิแพ้คืออะไร
ภูมิแพ้คือภาวะที่ระบบภูมิคุ้มกันตอบสนองต่อสิ่งที่โดยปกติไม่เป็นอันตราย แต่ร่างกายกลับเข้าใจผิดว่าเป็นสิ่งแปลกปลอม ทำให้เกิดอาการผิดปกติ ไม่ว่าจะเป็นทางเดินหายใจ ผิวหนัง หรือลำไส้ โดยแบ่งได้หลายประเภท ที่พบบ่อยที่สุดคือ ภูมิแพ้อาหาร และ ภูมิแพ้อากาศ
ภูมิแพ้อาหาร (Food Allergy)
- สาเหตุ: ระบบภูมิคุ้มกันตอบสนองต่อโปรตีนในอาหารบางชนิด เช่น นมวัว ไข่ ถั่วลิสง อาหารทะเล
- อาการ:
- ผื่นคัน ลมพิษ หน้าบวม ริมฝีปากบวม
- ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย
- ในบางรายอาจเกิดอาการรุนแรงเฉียบพลัน (Anaphylaxis) ซึ่งเป็นภาวะอันตรายถึงชีวิต
- ลักษณะเด่น: เกิดทันทีหรือภายในไม่กี่ชั่วโมงหลังรับประทานอาหาร และแม้กินเพียงเล็กน้อยก็ทำให้มีอาการได้
ภูมิแพ้อากาศ (Allergic Rhinitis)
- สาเหตุ: การตอบสนองของภูมิคุ้มกันต่อสารก่อภูมิแพ้ในสิ่งแวดล้อม เช่น ฝุ่น ไรฝุ่น เกสรดอกไม้ ควัน หรือมลพิษทางอากาศ
- อาการ:
- จามบ่อย คัดจมูก น้ำมูกไหล
- คันจมูก คันตา น้ำตาไหล
- ไอเรื้อรัง หรือมีเสมหะติดคอ
- ลักษณะเด่น: อาการกำเริบเมื่อสัมผัสสิ่งกระตุ้น และเป็นได้ตลอดปี ไม่ใช่เฉพาะหน้าหนาว
ความแตกต่างแบบชัดเจน
ประเด็น | ภูมิแพ้อาหาร | ภูมิแพ้อากาศ |
สิ่งกระตุ้น | โปรตีนในอาหาร เช่น นม ไข่ ถั่ว อาหารทะเล | สารในสิ่งแวดล้อม เช่น ฝุ่น เกสร ควัน มลพิษ |
อวัยวะที่ได้รับผล | ระบบย่อยอาหาร ผิวหนัง ระบบหายใจ | ระบบทางเดินหายใจ ตา และบางครั้งผิวหนัง |
ระยะเวลาเกิดอาการ | รวดเร็วภายในไม่กี่นาทีถึงชั่วโมง | ขึ้นอยู่กับการสัมผัสสิ่งกระตุ้น อาจเกิดซ้ำ ๆ |
ความรุนแรง | อาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต (Anaphylaxis) | รบกวนชีวิตประจำวัน แต่ไม่ถึงตาย |
การจัดการ | หลีกเลี่ยงอาหารที่แพ้โดยเด็ดขาด | ลดการสัมผัสสิ่งกระตุ้น ดูแลสิ่งแวดล้อมรอบตัว |
ใครบ้างที่ควรระวังและตรวจเพิ่มเติม
- ผู้ที่มีอาการผิดปกติซ้ำ ๆ หลังรับประทานอาหารหรืออยู่ในสภาพแวดล้อมบางอย่าง
- เด็กเล็กที่มีผื่น ผิวหนังอักเสบ หรือหอบหืด
- ผู้ใหญ่ที่มีอาการเรื้อรัง เช่น ไอ น้ำมูกไหล คัดจมูกไม่หาย
- ผู้ที่เคยมีอาการแพ้รุนแรงควรปรึกษาแพทย์ทันที
