เซโรโทนินคืออะไร?
เซโรโทนิน (Serotonin) เป็นสารสื่อประสาทชนิดหนึ่งที่พบได้ทั้งในสมอง ระบบย่อยอาหาร และเกล็ดเลือด มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับหลายระบบของร่างกาย เช่น การควบคุมอารมณ์ ความอยากอาหาร การย่อยอาหาร การนอนหลับ หรือแม้กระทั่งการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน ระดับเซโรโทนินที่เหมาะสมมีส่วนช่วยให้เรารู้สึกสงบ ผ่อนคลาย และอารมณ์ดี ในทางกลับกัน หากระดับเซโรโทนินต่ำ อาจสัมพันธ์กับอาการหงุดหงิด ซึมเศร้า หรือพฤติกรรมการกินที่เปลี่ยนไป
ทำไมกินของหวานแล้วอารมณ์ดี?
เมื่อเรารับประทานอาหารที่มีน้ำตาลหรือไขมันสูง สมองจะกระตุ้นให้หลั่งเซโรโทนินแบบฉับพลัน จึงทำให้รู้สึกผ่อนคลายหรือสบายใจในช่วงเวลานั้น แต่นั่นอาจเป็นกับดัก… เพราะหากทำเป็นนิสัยโดยไม่ควบคุม อาจนำไปสู่การกินที่มากเกินความจำเป็น น้ำหนักขึ้น และเสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพในระยะยาว
ไขมันส่วนเกิน ส่งผลต่อเซโรโทนินอย่างไร?
การมีไขมันสะสมมาก โดยเฉพาะบริเวณรอบเอว ไม่เพียงเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคเรื้อรัง เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือโรคหัวใจเท่านั้น แต่ยังส่งผลต่อการทำงานของสารเคมีในสมองด้วย งานวิจัยบางส่วนพบว่า การอักเสบในระดับเซลล์ ซึ่งมักพบในผู้ที่มีภาวะอ้วน อาจส่งผลต่อการทำงานของเซโรโทนิน ทำให้เกิดความผิดปกติในด้านอารมณ์ และอาจนำไปสู่พฤติกรรมการกินแบบตอบสนองต่ออารมณ์ เช่น การกินเพื่อคลายเครียด (emotional eating)
วิธีดูแลสมดุลของเซโรโทนิน พร้อมลดไขมันไปด้วย
ไม่ต้องพึ่งของหวาน หรืออาหารมันๆ ก็สามารถดูแลสมดุลของเซโรโทนินได้ด้วยวิธีง่าย ๆ ดังนี้
- รับประทานอาหารให้เหมาะสมโดยเฉพาะอาหารที่มีทริปโตแฟน (Tryptophan) เช่น ปลา ไข่ ถั่วเหลือง กล้วย ซึ่งเป็นแหล่งของกรดอะมิโนที่ซึ่งจำเป็นต่อกระบวนการสร้างเซโรโทนินในร่างกาย
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอเช่น การเดินเร็ว ว่ายน้ำ หรือโยคะ จะช่วยกระตุ้นการหลั่งเซโรโทนินตามธรรมชาติ
- พักผ่อนให้เพียงพอเพราะการพักผ่อนส่งผลต่อการทำงานของระบบประสาทและสารสื่อประสาท
- จัดการความเครียดด้วยกิจกรรมที่ช่วยผ่อนคลาย เช่น ฟังเพลง อ่านหนังสือ หรือฝึกสมาธิ
สุขภาพดี เริ่มจากสมดุลภายใน
การดูแลร่างกายและอารมณ์ให้สมดุล ไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนชีวิตทันที แต่เริ่มจากสิ่งเล็กๆ เช่น ปรับการกินอาหารให้เหมาะสม พักผ่อนให้เพียงพอ และเคลื่อนไหวร่างกายสม่ำเสมอ ก็เป็นจุดเริ่มต้นที่ดีในการดูแลทั้ง “กาย” และ “ใจ” ให้แข็งแรงไปพร้อมกัน
อ้างอิง
Harvard Health Publishing – “Food and mood: Is there a connection?”
https://www.health.harvard.edu/mind-and-mood/food-and-mood-is-there-a-connection
National Institutes of Health (NIH) – “Serotonin: What You Need to Know”
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK558978/
Cleveland Clinic – “What Is Serotonin?”
https://my.clevelandclinic.org/health/articles/22580-serotonin
PubMed Central (PMC) – “The gut-brain axis: interactions between enteric microbiota, central and enteric nervous systems”
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5641835/
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข – บทความเกี่ยวกับโภชนาการและสุขภาพจิต
https://www.anamai.moph.go.th/
