โปรเจสเตอโรนทำงานอย่างไร?
โปรเจสเตอโรน (Progesterone) เป็นฮอร์โมนเพศหญิงชนิดหนึ่งที่มีบทบาทสำคัญในระบบสืบพันธุ์ โดยเฉพาะในเรื่องของรอบเดือน การตั้งครรภ์ และสุขภาพโดยรวมของมดลูก โดยส่วนใหญ่จะผลิตจากรังไข่หลังไข่ตกในแต่ละรอบเดือน หากมีการตั้งครรภ์ ร่างกายจะยังคงสร้างฮอร์โมนนี้เพิ่มขึ้นผ่านทางรก เพื่อช่วยพยุงการตั้งครรภ์ให้ดำเนินไปอย่างปลอดภัย
โปรเจสเตอโรนสำคัญต่อร่างกายอย่างไร?
- ช่วยเตรียมมดลูกสำหรับการตั้งครรภ์
โปรเจสเตอโรนทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกหนาตัวขึ้น เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการฝังตัวของตัวอ่อน หากมีการปฏิสนธิ ฮอร์โมนนี้จะช่วยให้ตัวอ่อนเจริญเติบโตได้ในช่วงแรกของการตั้งครรภ์
- ควบคุมรอบเดือนให้เป็นปกติ
เมื่อไม่มีการตั้งครรภ์ ระดับโปรเจสเตอโรนจะลดลง ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกหลุดออกและกลายเป็นประจำเดือน ฮอร์โมนนี้จึงมีหน้าที่ควบคุมการเปลี่ยนแปลงในแต่ละเดือนของผู้หญิง
- ส่งผลต่ออารมณ์และความรู้สึก
โปรเจสเตอโรนมีผลต่อสารเคมีในสมอง ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับอารมณ์แปรปรวนหรือความรู้สึกไม่สบายตัวก่อนมีประจำเดือน หรือที่เรียกว่า PMS (Premenstrual Syndrome)
- ช่วยดูแลเยื่อบุโพรงมดลูก
การมีโปรเจสเตอโรนในระดับที่สมดุลช่วยควบคุมไม่ให้เยื่อบุโพรงมดลูกหนาตัวมากเกินไป ซึ่งหากหนาผิดปกติอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพ เช่น ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
ถ้าระดับโปรเจสเตอโรนไม่สมดุลจะเกิดอะไรขึ้น?
- โปรเจสเตอโรนต่ำเกินไป
อาจส่งผลให้รอบเดือนมาไม่สม่ำเสมอ มีบุตรยาก หรือแท้งในระยะเริ่มต้นของการตั้งครรภ์ได้ นอกจากนี้ยังอาจเกี่ยวข้องกับอาการก่อนมีประจำเดือนที่เรียกว่า PMS ทำให้มีอารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดง่าย หรือนอนหลับไม่สนิท
- โปรเจสเตอโรนสูงผิดปกติ
แม้จะพบได้น้อย แต่ในบางกรณีอาจเกิดจากความผิดปกติของต่อมหมวกไตหรือซีสต์ในรังไข่ และอาจส่งผลต่ออารมณ์ เช่น วิตกกังวล หรือมีอาการบวมและอึดอัดตามร่างกาย
โดยเฉพาะในช่วงวัยใกล้หมดประจำเดือน (Perimenopause) และวัยหมดประจำเดือน (Menopause) ระดับโปรเจสเตอโรนมักจะลดลงเป็นธรรมชาติ และอาจทำให้เกิดอาการเหล่านี้มากขึ้น
ดูแลฮอร์โมนให้สมดุล ทำได้อย่างไร?
การรักษาระดับฮอร์โมนให้สมดุลสามารถเริ่มต้นได้จากพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน เช่น
- พักผ่อนให้เพียงพอ
- รับประทานอาหารให้ครบหมู่ โดยเฉพาะอาหารที่มีไขมันดีและวิตามินบี 6
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
- ลดความเครียด และฝึกผ่อนคลายจิตใจ
- หลีกเลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวกับฮอร์โมนหรือยาสมุนไพรโดยไม่ปรึกษาแพทย์
หากมีอาการผิดปกติ เช่น รอบเดือนมาไม่แน่นอนหรือรู้สึกอารมณ์ไม่คงที่ ควรเข้ารับการตรวจฮอร์โมนจากแพทย์ เพื่อหาสาเหตุและแนวทางดูแลที่เหมาะสม
อ้างอิง
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (2565). คู่มือสุขภาพสตรีวัยเจริญพันธุ์.
https://www.anamai.moph.go.th
Office on Women’s Health, U.S. Department of Health and Human Services. (2023). Hormones and the menstrual cycle. https://www.womenshealth.gov
National Institutes of Health (NIH). (2022). Progesterone and Women’s Health.
