โรคอ้วนคืออะไร และทำไมเราควรใส่ใจ?
โรคอ้วน (Obesity) หมายถึง ภาวะที่ร่างกายมีการสะสมไขมันมากเกินไปจนส่งผลกระทบต่อสุขภาพ การวัดค่าโรคอ้วนทั่วไปมักใช้ ดัชนีมวลกาย (BMI) ซึ่งคำนวณจากน้ำหนัก (กิโลกรัม) หารด้วยส่วนสูง (เมตร) ยกกำลังสอง หากค่า BMI เกิน 25 ถือว่าเริ่มมีน้ำหนักเกิน และถ้าเกิน 30 ขึ้นไปจะถือว่าเป็นโรคอ้วน แม้ว่าโรคอ้วนจะดูเหมือนเป็นเพียงเรื่องของรูปลักษณ์ แต่ความจริงคือมันเป็นต้นเหตุของโรคร้ายแรงมากมาย เช่น โรคเบาหวานชนิดที่ 2 โรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง และมะเร็งบางชนิด
ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรคอ้วน
- พฤติกรรมการกิน หนึ่งในสาเหตุหลักของโรคอ้วนคือการบริโภคอาหารที่ไม่สมดุล โดยเฉพาะอาหารที่มีพลังงานสูงแต่มูลค่าทางโภชนาการต่ำ เช่น อาหารแปรรูป ขนมขบเคี้ยว น้ำอัดลม และอาหารจานด่วนที่เต็มไปด้วยไขมันทรานส์ การกินเกินความต้องการ อาจเกิดจากการเครียด อารมณ์ หรือวัฒนธรรมการกินขาดการกินผักและผลไม้ ทำให้ร่างกายขาดไฟเบอร์ วิตามิน และแร่ธาตุที่จำเป็น
- วิถีชีวิตที่ไม่กระฉับกระเฉง การนั่งทำงานหรือใช้เวลาส่วนใหญ่ไปกับการดูทีวีหรือเล่นโทรศัพท์มือถือ เป็นอีกปัจจัยที่ทำให้การเผาผลาญพลังงานลดลง คนในยุคนี้มักมีการเดินหรือเคลื่อนไหวร่างกายน้อยลง ซึ่งนำไปสู่การสะสมไขมันในร่างกาย
- ปัจจัยทางจิตใจและอารมณ์ ความเครียด วิตกกังวล หรือภาวะซึมเศร้า ล้วนส่งผลต่อการกินของเรา บางคนอาจใช้การกินเป็นวิธีระบายความเครียด ซึ่งมักจะเลือกอาหารที่ให้พลังงานสูง เช่น ช็อกโกแลตหรืออาหารจานด่วน
- พันธุกรรมและฮอร์โมน การที่สมาชิกในครอบครัวมีประวัติเป็นโรคอ้วน สามารถเพิ่มโอกาสที่คุณจะมีแนวโน้มอ้วนได้เช่นกัน นอกจากนี้ ภาวะผิดปกติของฮอร์โมน เช่น ไทรอยด์ฮอร์โมนต่ำ หรือฮอร์โมนเลปติน (Leptin) ทำงานผิดปกติ อาจส่งผลให้ระบบควบคุมน้ำหนักในร่างกายเสียสมดุล
- ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม การเข้าถึงอาหารสุขภาพ ในบางพื้นที่ที่มีราคาผักผลไม้สูง ทำให้คนเลือกบริโภคอาหารแปรรูปที่ราคาถูกกว่า สภาพแวดล้อมที่ไม่มีพื้นที่ออกกำลังกาย การขาดสวนสาธารณะหรือพื้นที่เดินเล่นก็ส่งผลให้คนมีการเคลื่อนไหวน้อยลง
โรคอ้วน (Obesity) เป็นภาวะที่ร่างกายสะสมไขมันมากเกินไปจนส่งผลกระทบต่อสุขภาพ และเป็นต้นเหตุของโรคร้ายแรง เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน และมะเร็งบางชนิด ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรคอ้วนมีหลากหลาย ได้แก่ พฤติกรรมการกิน วิถีชีวิตที่ไม่กระฉับกระเฉง ความเครียด พันธุกรรม ฮอร์โมน และสิ่งแวดล้อม การป้องกันโรคอ้วนสามารถทำได้โดยการปรับพฤติกรรม เช่น การเลือกอาหารที่เหมาะสม (กินผักผลไม้ ลดน้ำตาลและไขมันทรานส์) การออกกำลังกายสม่ำเสมอ การจัดการความเครียดด้วยสมาธิหรือกิจกรรมผ่อนคลาย โรคอ้วนไม่ใช่แค่เรื่องรูปลักษณ์ แต่เป็นเรื่องสำคัญของสุขภาพกายและใจ การป้องกันโรคอ้วนคือการลงทุนในสุขภาพที่ยั่งยืน